Rabarber, alles wat je wil weten over deze seizoensgroente
Een van mijn “oudste” herinneringen is toen ik een jaar of drie, vier was. Ik herinner me een grote plant met lange stengels en enorme bladeren. Deze stond in de tuin van mijn ouderlijk huis. In mijn herinnering sta ik bij de enorme plant en breek een stengel af. En ik begin, als een konijntje, te knagen aan die stengel. Ik vond dat lekker en snoepte wel vaker van deze stengels. Een paar lentes later stonden deze planten niet meer in de tuin. Mijn teleurstelling was enorm, weg waren mijn snoepstengels.
Nu weet ik dat die, destijds in mijn ogen enorme plant, rabarber heet. Uit eigen ervaring weet ik dus dat rauwe rabarber in ieder geval niet giftig is. Mijn moeder is Nederlands-Indisch en zij wist niet zo goed wat ze met rabarber aan moest. Mijn vader, een Belanda (= een Nederlander) kende denk ik alleen rabarbermoes. Dus werd in mijn jonge jaren de rabarber tot draadjes gekookt. Ook maakten mijn ouders de rabarbermoes in. In weckpotten ging het de grote weckketel in die op het gasfornuis stond. Wij aten in die tijd zelden toetjes. Ik herinner mij dat mijn vader dan wel eens aan het eind van de maaltijd zei dat hij nog iets lekkers had. Dan sprak hij in het Maleis met mijn moeder, zodat wij niet wisten waarover ze het hadden, en vervolgens liep mijn vader de keuken uit. Om een paar minuten later terug te komen uit de kelder met zo'n weckpot van 2 liter vol met rabarbermoes. En zo ken ik rabarber al mijn hele leven.
Inhoudsopgave
Wat is rabarber?
Rabarber is een vaste winterharde, eetbare plant, uniek in zijn soort. Officieel is rabarber een groente, ik beschouw het als fruit. En voor wie het interessant vindt, rabarber behoort tot de Duizendknoopfamilie.
De rabarberplant maakt hele grote groene bladeren op stengels. Het zijn de stengels die eetbaar zijn. In de herfst sterft de plant af en dan lijkt de plant in de winter verdwenen. Echter, in de lente begint de rabarberplant weer te groeien. De rabarberplant heeft een enorme groeikracht, opeens zie je de eerste stengels met bladeren uit de grond opkomen. Rabarber groeit gemakkelijk in Nederland.
Hou je van rabarber en je hebt een plekje in de tuin over? Poot er een rabarberplant. Hoe leuk is het om rabarber uit je eigen tuin te oogsten?
Vraag aan iemand die al een rabarberplant heeft of zij in het najaar een stuk van de rabarberplant willen afsteken. Alles wat je nodig hebt is een stuk wortel van de rabarberplant. Plant dit dan in het najaar, dan is de kans groot dat je het volgende voorjaar al een paar rabarberstengels kunt oogsten.
Bloemen in de rabarber
De rabarberplant kan in het voorjaar ook bloemknoppen produceren. Niet schrikken hiervan, er is niks mis met je rabarberplant, het komt allemaal goed! Er zijn bepaalde rassen die altijd wel bloemen produceren. Daarnaast zijn het vaak de oudere, rijpere, rabarberplanten, die bloemen maken. Ook een warm voorjaar zet een rabarberplant aan tot bloeien.
Zelf verwijder ik die bloemknoppen altijd zo snel mogelijk. Want die bloemen vragen veel energie en kracht van de plant. Ik heb liever, puur eigenbelang, dat die kracht en energie naar die lekkere rabarberstengels gaan. Ergens heb ik gelezen dat rabarberbloemen eetbaar zijn. Zelf heb ik ze nog nooit gegeten. Mocht ik onverhoopt dit jaar bloemen krijgen in een van mijn rabarberplanten dan ga ik er toch eentje proeven. Dit wordt vervolgd!
Rabarberseizoen
Rabarber is al jaren voor mij het eerste verse “fruit” van de lente. Het eerste fruit dat van de koude grond hier in Nederland komt. Het oogstseizoen loopt vanaf zeg april tot juli, echt een lentegroente/fruit dus.
In de winkels kun je het al vaak eerder krijgen. Dat is dan rabarber die is voorgetrokken. Men plaatst dan grote aardewerken potten, het kan ook met een hoge emmer, over de planten heen. Planten hebben licht nodig. Omdat ze door de pot in het donker staan gaat de plant naarstig op zoek naar licht. Dus groeit de plant sneller en kun je eerder oogsten.
Soorten rabarber
Er zijn aardig wat verschillende rassen rabarber. Er zijn planten die al vroeg in het seizoen groeien, andere soorten zijn juist weer wat later. De ene rabarberplant heeft korte, dikke stengels. De ander geeft weer lange ranke stengels. De ene rabarber heeft meer groene stengels. En die blijven dus ook groen! Andere soorten geven juist mooie rode of roze stengels. En die laatste wil ik voor mijn taarten gebruiken. Als het goed is heb ik nu in mijn biologische moestuin een paar soorten staan die rode en roze stengels geven. Er staan daar nu zeven tot acht verschillende soorten rabarberplanten! Van een plant weet ik niet welk ras het is. Die heb ik jaren geleden van een kennis gekregen. Vorig jaar heb ik vier nieuwe soorten geplant. En dit jaar nog drie andere rassen. Ik moet geduldig zijn want van deze jonge planten kan ik niet of nauwelijks oogsten. Hopelijk volgend jaar wel.
De verschillende rabarberplanten die in mijn moestuin staan hebben prachtige namen zoals: Red Champagne, Jordbear, Frambozen Rood, Paragon, Cawood Delight en Ruby Jack.
Rabarber oogsten of kopen
De stelen van de rabarber oogst je door de steel met blad eraan goed vast te pakken en dan van de plant te trekken. De stengel komt er dan met soort “hieltje” van de plant af. Zelf pak ik de stengel altijd zo dicht mogelijk bij de grond vast. Dan heb je de minste kans dat de stengel halverwege breekt. Snijd de stelen niet van de plant af! De stukjes steel die dan achterblijven gaan rotten. En daar wordt de plant niet vrolijker van.
Het blad snijd ik altijd meteen van de rabarbersteel. Mijn ervaring is dat de rabarberstengel dan langer stevig blijft. De rabarberbladeren kun je in je moestuin gebruiken als mulch of je gooit ze meteen op de composthoop.
Als je verse rabarber koopt let er dan op dat de stengels stevig aanvoelen! Slappe rabarberstengels zijn stengels die al een tijdje geleden geoogst zijn. Mocht er nog blad aan de rabarberstengels zitten, verwijder dat dan meteen. Ik heb echter nog nooit in de winkel of op de markt rabarberstengels te koop gezien met het blad er nog aan.
Rode rabarberstengels zijn over het algemeen zoeter dan de groene stengels. Hoe roder hoe zoeter, dat kun je voor jezelf wel aanhouden. Groene stengels zijn wat zuurder. Groene stengels worden niet meer rood, rijpen niet na. Groene rabarberstengels zijn rijp, het zijn de stengels van een rabarberras dat meer groen dan rood is.
Rabarber niet meer oogsten na Sint Jan
Rabarber oogst ik tot rond de datum van Sint-Jan, 24 juni. Zo heb ik dat geleerd. Daarna zakt het oxaalzuur, dat vooral in de bladeren zit, naar de rabarberstengels. Uiteraard zijn hier de meningen over verdeeld. Ik voor mezelf houd die datum min of meer aan. Er is dan ondertussen voldoende ander seizoensfruit dat ik kan gebruiken voor mijn taarten.
Een andere reden om na 24 juni geen rabarber meer te oogsten is dat de rabarberplant zich dan langzaamaan gaat voorbereiden op de winter. Dat klinkt raar, het is tenslotte pas juni, winter is dan nog zover weg. De rabarberplant heeft energie nodig om de winter te overleven en in het nieuwe jaar weer volop rabarberstengels te geven. En daar begint de plant op tijd mee. Laat altijd een aantal, zo'n vier stuks, stengels over aan de plant. Dan komt de rabarberplant in het volgende jaar weer net zo vrolijk boven de grond uit.
Hoe bewaar je rabarber?
Verse rabarberstengels zijn het lekkerste. Uiteraard kun je ze wel bewaren in de koelkast. Dat is niet altijd handig want ze moeten wel in je koelkast passen! Als je hele lange stelen hebt gekocht of geoogst, dan is het passen en meten in je koelkast. Gemiddeld kun je gekochte rabarberstelen zo'n drie à vier dagen tot maximaal een week bewaren in je koelkast. Daarna worden de stengels slap.
Vers geoogste rabarberstengels zijn wat langer houdbaar in je koelkast. Zelf wikkel ik de rabarberstelen in een nat gemaakte oude theedoek. Zo ingepakt bewaar ik de rabarberstengels in de groentela van mijn koelkast.
Kun je rabarber invriezen?
Rabarber kun je heel gemakkelijk invriezen. Gebruik hiervoor mooie, verse rabarberstengels. Je kunt de hele rabarberstelen invriezen. Echter, het is handiger in te vriezen als je de rabarber in stukjes snijd. Ik was en maak de rabarber schoon. Snijd het in twee à drie centimeter lange stukjes. Soms snijd ik de rabarber in kleinere fijnere stukjes, op maat, die gebruik ik dan voor een taart. Verder zorg ik ervoor dat de rabarber dan ook droog is voordat ik het in de vriezer gooi. Dus dat de nattigheid van het wassen zomin mogelijk is. En dan vries ik de rabarber simpelweg rauw in. Ik leg de rabarberstukjes op een blad, dat in de vriezer mag, zodat er een enkele laag rabarber op ligt. Dan vries is dat in. De volgende dag als de rabarber goed bevroren is doe ik deze in een plastic zak. Je vraagt je misschien af waarom ik dat zo doe? Mijn ervaring heeft mij geleerd dat de rabarber dan niet als één grote klont aan elkaar vriest maar juist als losse stukjes. Als je dan later de rabarber uit de vriezer nodig hebt is dat een stuk makkelijker eruit halen en afwegen. Daarnaast zit er ook veel minder ijsvorming om de rabarber heen.
Je kunt ook eerst de rabarber tot moes koken, laten afkoelen en dan invriezen.
Van de ingevroren rabarber maak ik meestal iets waarbij ik rabarbermoes nodig heb. Of ik maak er later in het jaar nog jam van. De in stukjes gesneden rabarber gebruik ik het voor taarten.
Hoe maak ik rabarber schoon?
Allereerst wassen in water. De stelen was ik meestal onder wat stromend water. Zorg ervoor dat het vuil en eventueel het zand van de stengels af zijn. Als het hieltje nog aan de steel zit, dan snijd je dat er vanaf. Eventuele oneffenheden, dat wat er in mijn ogen niet lekker uitziet, snijd ik weg. Het komt niet vaak voor dat ik dat doe. De rabarberstelen schillen doe ik nooit. Dat hoeft ook helemaal niet. Alleen bij oude stengels die wat verhard zijn zou je kunnen schillen.
Is rabarber gezond?
Ja, rabarber is gezond! Hoe gezond rabarber is blijkt wel uit de hoeveelheid mineralen en vitamines die er in zitten. Rabarber bevat veel waardevolle mineralen zoals kalium, calcium, fosfor, magnesium, ijzer, mangaan, zink en koper. Daarnaast is het rijk aan vitamines, denk hierbij aan vitamine B-soorten B1, B2 en B6, C, E en K. Verse groenten en fruit van het seizoen zijn in mijn beleving altijd gezond.
De rabarberwortel is al eeuwenlang een onderdeel van de traditionele Chinese geneeskunde.
Maar let op
Dit is wat je wel moet weten. In de bladeren van de rabarberplant zit veel oxaalzuur. Het blad eet je daarom ook niet, je eet de rabarberstengels. Het oxaalzuur zakt later in het seizoen naar de rabarberstengels. Daarom oogst en eet ik na Sint Jan geen rabarber meer.
Een teveel aan oxaalzuur in je lijf is niet zo gezond. Het bindt namelijk kalk en onttrekt het zo aan het lichaam. Dit gebeurt als je heel veel en heel vaak rabarber eet. Denk dan aan echt grote hoeveelheden.
Hoe maak je rabarber klaar?
Toen ik op mezelf ging wonen en op de markt rabarber zag liggen werd ik altijd meteen heel enthousiast. Die kon ik niet laten liggen, toch jeugdsentiment. In mijn wekelijks biologisch groentepakket, dat ik jaren had, zat tot mijn grote vreugde elke lente ook rabarber.
In eerste instantie maakte er een simpele rabarbermoes van.
Maar nieuwsgierig als ik ben ging ik op zoek naar andere manieren om rabarber te bereiden. Internet bestond nog niet, ik ploos de tijdschriften Margriet en Libelle door die bij mijn ouders thuis lagen. Ik heb nog een uitgeknipt recept liggen van een heerlijk dessert van rabarber. Ook leende kook- en bakboeken bij de bibliotheek en doorzocht uiteraard mijn eigen, toen nog een kleine, collectie kookboeken.
De mogelijkheden om rabarber klaar te maken zijn eindeloos, zowel zoet als hartig. Je kunt er van alles mee bakken: taarten, cakes, cupcakes en muffins. Er zijn heerlijke desserts met rabarber of maak een eenvoudige rabarbermoes. Bij mij is het traditie om van de eerste rabarber een eenvoudige rabarbertaart te maken. Mijn kinderen zijn daarmee opgegroeid en vragen er nog steeds om. Zelf maak ik al jaren rabarberjam met aardbeien, een perfecte combinatie. Je kunt er ook siroop of rabarbercello van maken.
Naar rabarber recepten
Leuk zo'n heel verhaal over rabarber maar nu wil je vast zelf ook iets gaan maken van rabarber. Hieronder zal ik mijn recepten met rabarber delen.
Tot slot
Rabarber is een echte seizoensfruit/groente. Ik ben opgegroeid met rabarber in de tuin van mijn ouderlijk huis. En nu heb ik dus zelf zo'n zeven verschillende soorten rabarber in moestuin staaan. Geniet van de rabarber wanneer het er is. Heb je teveel rabarber of wil je er later in het jaar ook nog van genieten? Maak er dan bijvoorbeeld rabarberjam of een siroop van. Of vries het in.
Waarom dit artikel delen?
Vind je dit een waardevol artikel? Doe me een plezier en deel dit artikel op social media! Dan gaan meer mensen alles weten over rabarber!
Hieronder kun je ook nog een reactie achterlaten.
Reactie plaatsen
Reacties
Hallo, onze tuin is niet zo groot. Ik vroeg me af of een rabarber plant ook in een grote zinken teil kan?
Groeten Marianne
Dag Marianne,
Zelf heb ik rabarber nog nooit in een zinken teil laten groeien. Op zich kan het denk ik wel, wie niet waagt, wie niet wint! Zorg er wel voor dat het water ook weg kan lopen uit je zinken teil. Dus gaten in de bodem van de teil maken. Want als het veel regent en het water kan niet weg uit de teil dan gaan gegarandeerd vroeger of later de wortels van de plant rotten.
Succes en ik hoor of zie graag het resultaat!
Hartegroet,
Amélie